Over professor Van Holk

Lambertus van Holk

Lambertus Jacobus van Holk (1893 – 1982) studeerde vanaf 1912 Theologie in Leiden. Vanaf 1918 werkte hij als dominee. In 1921 rondde hij zijn studie af met een dissertatie: De beteekenis van Bergson voor de philosophische theologie. In 1931 werd hij benoemd tot hoogleraar ‘Encyclopaedie der Godgeleerdheid, de Wijsbegeerte van den Godsdienst en de Zedekunde’.

Op 26 november 1940 hield professor Van Holk naar aanleiding van het ontslag van zijn joodse collega’s een protesttoespraak. Vervolgens gaf hij college over Spinoza en de onschatbare joodse bijdrage tot het Nederlandse geestesleven. Net als de hoogleraren Cleveringa en Barge nam hij die dag een enorm risico door zich uit te spreken tegen deze ontslagen door de Duitse bezetter.

Mevrouw W.C.S. Van Benthem Jutting was bij het college aanwezig en schreef daarover in 1982 in de Mare:

“Hoewel totaal anders en korter, was Van Holks toespraak niet minder moedig. Ik herinner het mij exact, ook de sfeer: het gezeefde herfstlicht door de ramen, de stilte en de beklemming, de paar dozijn ademloos luisterende jonge mensen, de wat archaïsch en poëtisch aandoende maar tegelijk zo reëel indringende zinnen waarmee de hoogleraar zijn verontwaardiging en zijn mededogen uitte. Na de protestrede leek de hoogleraar over te stappen op een gewoon college antieke filosofie. Er ging even een rimpeling van teleurstelling en ontnuchtering door de rijen, want niemand zou na het gehoorde veel belangstelling voor een of andere oude Griek kunnen opbrengen. Maar toen de hoogleraar zei dat hij vandaag de Joodse wijsgeer Spinoza behandelde, begrepen wij onmiddellijk zijn bedoeling.”

In 1941 verscheen van Van Holk Judas Iskarioth. Een overdenking over den verrader en het verraad. De afwijzende houding van Van Holk tegenover de Duitse bezetter was deze ondertussen niet ontgaan. Op 30 mei 1942 kreeg hij ontslag, zij het nog op eigen verzoek, en van juli 1942 tot 14 februari 1944 verbleef hij in de gijzelaarskampen Haren en Beekvliet, waar hij een soort volksuniversiteit oprichtte, waar hij drukbezochte colleges gaf.

Na de oorlog keerde Van Holk terug naar de universiteit, waar hij nog twintig jaar college gaf. In 1964 ging hij met emeritaat. In 1982 overleed hij op 88-jarige leeftijd in De Bilt.

Bron: Website Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (Huygens ING)